Staatkundig onjuist

Voor wie de afgelopen dagen geen televisie heeft gekeken, krant heeft gelezen of website heeft bezocht: het kabinet-Balkenende IV is gevallen. Persoonlijk had ik nooit gedacht dat het zo ver zou komen. Met de komende gemeenteraadsverkiezingen zag ik het als niet meer dan een poging voor alle partijen om zich nog even extra te profileren. Dat bleek dus een behoorlijk verkeerde inschatting.

Het is een kwalijke zaak als ministers elkaars standpunten via de media gaan bevechten. Dat is een duidelijk gebrek aan regie, aan leiderschap, aan sturing door de premier. Met een coalitie is het niet meer dan logisch dat er verschillende standpunten zijn binnen het kabinet. Naar buiten toe moet het kabinet echter één mening uitdragen. Als Bos en Verhagen in de media verschillende standpunten communiceren en zelfs naar elkaar uithalen, zit het fundamenteel niet goed. Daar moet een regeringsleider bovenop zitten; dit kan gewoon echt niet.

In verschillende media wordt al gesproken over het rompkabinet van CDA en ChristenUnie, dat tot de verkiezingen verdergaat als Balkenende V. Volgens mij is dat staatkundig onjuist – als ik me mijn lessen staatsinrichting goed herinner – aangezien het niet om een nieuw kabinet gaat, maar om een demissionair kabinet. Maar goed, bij de naamgeving van Balkenende III, het vorige rompkabinet, deed iedereen het volgens mij ook al verkeerd.*

Misschien een beetje egoïstisch van mij, maar ik denk meteen aan wat voor gevolgen de val van het kabinet voor mij persoonlijk voor gevolgen gaat hebben. De grote bezuinigingen binnen de gemeente hebben (of hadden) als basis een nog te nemen kabinetsbesluit. Is dat nu ook van de baan? Zo ja, geldt dat dan ook voor de bezuinigingen? Of is dat gewoon een kwestie van uitstel? Kortom, de grote onzekerheid van de laatste tijd is er sinds dit weekeinde eigenlijk alleen maar groter op geworden.

* Update 23-02. Ik moet mijzelf corrigeren: bij een rompkabinet is het wél gebruikelijk dat de naamgeving wordt aangepast. Als het voltallige kabinet demissionair wordt, wordt dezelfde naam aangehouden. Als één van de coalitiepartners opstapt, krijgt het resterende rompkabinet een nieuwe naam. Balkenende III en Balkenende V zijn dus de juiste benamingen. Zie bijvoorbeeld ook Van Agt III en Biesheuvel II.